Đền thờ Đức Thánh Cả thờ Tham xung Tá Quốc chàng Ất Đại Vương (húy là Lê Hữu), người có công dẹp giặc ngoại xâm. Theo các tư liệu khảo sử và dân gian truyền lại rằng: Trong trận quyết chiến với nhà Đường, Lê Hữu là một dũng tướng oai phong đã cùng cha lãnh đạo Nhân dân đánh giặc. Ngài đã dẫn đầu một đạo quân tiến thẳng vào trại giặc đánh nhiều trận, giết nhiều tên địch. Nhưng do tương quan lực lượng, quân địch quá đông, quân ta sau các trận chiến đấu ác liệt dài ngày lương thực cạn kiệt, sinh lực bị tiêu hao nên đã bị địch vây hãm. Tướng giặc thừa lúc Ngài sở hở đã chém vào cổ Ngài, ngựa của Ngài chạy đến đầu trang Đông Cương Thượng (một trong hai trang lập thành làng Đông Sơn sau này) và Ngài hóa tại chỗ vào ngày 3/3 âm lịch. Để ghi nhớ công lao to lớn của Ngài, Nhân dân trong làng đã lập đền thờ phụng. Đền thờ nằm trong làng cổ Đông Sơn, dưới chân núi Mã Yên. Đây là di tích lịch sử - văn hóa có kiến trúc nghệ thuật đặc sắc, có lịch sử lâu đời, đã được xếp hạng di tích cấp Quốc gia.

Năm nay, lễ hội Từ ngày 30/3/2025 đến ngày 31/3/2025 (tức ngày 2/3 đến ngày 3/3 năm Ất Tỵ). Cùng giống như bao lễ hội truyền thống khác ở quê Thanh, lễ hội Đền Đức Thánh Cả  mở đầu bằng nghi thức Lễ tế Đức Thánh Cả: Lễ Mộc dục; Lễ rước kiệu; Lễ Tế An vị và  Lễ Thánh Tâm. Tiếp đó là các nghi thức dâng hương và chương trình nghệ thuật với hình thức sân khấu hóa.

Có thể nói, lễ hội nói chung và lễ hội Đền Đức Thánh Cả, phường Hàm Rồng nói  riêng thường gắn bó với làng – một địa danh nổi tiếng Lảnh cổ Đông Sơn, nhằm thỏa mãn nhu cầu tâm linh và củng cố ý thức cộng đồng. Nhiều yếu tố văn hóa tinh thần được lễ hội bảo lưu và trao truyền từ đời này sang đời khác, trở thành di sản văn hóa của không chỉ người dân phường Hàm Rồng mà với cả người dân xứ Thanh. Lễ hội cũng chính là cầu nối giữa quá khứ với hiện tại, giúp cho thế hệ hôm nay hiểu được công lao của cha ông và thêm tự hào về truyền thống của quê hương, đất nước; là sự phản chiếu sinh động của truyền thống, bản sắc văn hóa cộng đồng cũng như biểu tượng của tinh thần cố kết cộng đồng làng, phường được hun đúc từ đời này, qua đời khác.

Nghi thức tế lễ tại lễ hội Đền Đức Thánh Cả, phường Hàm Rồng năm 2024. (ảnh tư liệu)

Thực tế qua việc tổ chức lễ hội Đền Đức Thánh Cả hàng năm, nếu xét về ý nghĩa giáo dục, lễ hội là quá trình sân khấu hóa đời sống xã hội, mô phỏng, tái hiện sinh động các nhân vật, sự kiện lịch sử đã diễn ra trong quá khứ dưới hình thức lễ tế. Về giá trị giáo dục của lễ hội được thể hiện trong hướng về cội nguồn. Điều đó nhắc nhở mọi người trong cộng đồng những bài học về đạo lý, truyền thống cha ông, về lịch sử làng, lịch sử dân tộc. Lễ hội Đền Đức Thánh Cả  là hoạt động văn hóa tinh thần thể hiện tình cảm con người với tổ tiên, thần thánh để cầu mong mọi lực lượng siêu nhiên che chở, phù hộ. Con người đến với lễ hội là đến với lòng thành kính tổ tiên và các bậc tiền nhân, nhắc nhở mọi người nhớ đến bổn phận và trách nhiệm của mình với ông bà, tổ tiên, dòng tộc, cầu mong cuộc sống được bình an, sức khỏe và thành đạt. Lễ hội cũng là dịp thỏa mãn đời sống tâm linh của người dân, đó là những giây phút thiêng liêng, giao cảm và đầy tinh thần cộng đồng.

Lễ hội Đền Đức Thánh Cả còn là sản phẩm độc đáo của du lịch Hàm Rồng, tạo nên môi trường du lịch văn hóa tâm linh hấp dẫn, nhân tố tạo nên sự thư giãn, những ứng xử văn hóa. Không khí vui tươi, linh thiêng của ngày lễ hội làm cho mỗi người trút bỏ được những lo âu, phiền muộn của cuộc sống đời thường, thúc đẩy quá trình lao động sáng tạo, sống nhân ái và yêu thương nhau hơn.

Để phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của  lễ hội truyền thống Đền Đức Thánh Cả những năm qua cấp ủy chính quyền phường Hàm Rồng luôn quan tâm đẩy mạnh công tác tuyên truyền làm cho mọi tầng lớp nhân dân hiểu rõ vai trò của đời sống tâm linh, tín ngưỡng là mang lại sự bình an trong tâm hồn, tạo niềm tin trong cuộc sống để con người mạnh dạn, tự tin hướng về cuộc sống  ngày càng phồn vinh hạnh phúc. Khi nhận thức và hiểu rõ những giá trị tốt đẹp trong nhân sinh quan qua lễ hội truyền thống Đền Đức Thánh Cả, người dân sẽ có cách thức và biện pháp để phát huy hiệu quả trong đời sống của họ và ở mỗi vị trí, địa vị, vai trò của từng người trong xã hội với mục đích lan toả những giá trị tốt đẹp đó trong mọi lĩnh vực của  xã hội, góp phần xây dựng một đời sống văn hoá, tinh thần lành mạnh, tiến bộ trở thành động lực nội sinh để phát triển bền vững.

Thu Hiền